بررسی قواعد عمومی قرارداد بیمه در حقوق افغانستان و ایران

چکیده
بیمه عقدیست معوض که یک طرف متعهد می شود در ازای پرداخت وجوهی از طرف دیگر در صورت بروز یا وقوع حادثه، خسارت وارد بر او را جبران نموده  یا وجه معینی بپر دازد. لذا؛ لازم است علاوه بر قواعد و مقررات خاص عقد بیمه از قواعد و مقررات عموم قرارداد مانند دیگر عقود پیروی نماید. چنانچه  در ماده 504 در ماده 501 قانون مدنی افغانستان وجود طرفین قرارداد، الفاظ مخصوص عقد، موضوع قرارداد، اهلیت طرفین، قابلیت معقود علیه برای حکم عقد، مفیدت و عدم مخالفت آن بانظام و آداب عمومی را شرط انعقاد قرارداد می داند و در ماده بعدی «504»  چین مقرر می کند: «قواعد عمومی مربووط به عقد بر تمام عقود تطبیق می گردد و  قواعد خصوصی هر عقد توسط احکمام مربوط به آن  تنظیم می گردد».
و همچنان قانون مدنی ایران در قسمت دوم (عقود و معاملات و الزامات) و ماده 190 قصد و رضا، اهلیت، معین بودن موضوع معامله، مشروعیت آن، را شرط اساسی برای هر معامله می داند. بنابراین در این تحقوق سعی بر آن است به روش کتابه خانه­ی قواعد عمومی قرارداد بیمه بررسی گردد.
کلید واژگان: عقد بیمه،  قواعد عمومی، حقوق افغانستان، حقوق ایران.

مقدمه

قراداد بیمه یک عمل حقوقی و ارادی است که با وجود و اراده دو طرف «بیمه گذار و بیمه گر» منعقد می گردد. در حقوق هر دو کشور افغانستان و ایران به صراحت مذکور است که قرارداد مزبور مانند هر قراردادی از قواعد عمومی قرارداد پی روی نماید. از این رو در این پژهش قواعد عمومی عقد بیمه در دو فصل که در فصل اول: کلیات «تعاریف و مفاهیم» عقد بیمه در دو بند و در فصل دوم: قواعد عمومی عقد بیمه در حقوق افغانستان و ایران پرداخته خواهد شد
فصل اول: کلیات- مفهوم شناسی
در این فصل معنای لغوی و اصطلاحی عقد بیمه از منظر حقوق دانان و قانون بررسی می گردد.
مبحث اول: تعریف قرارداد بیمه
بند اول: تعریف لغوی قرارداد بیمه
وقتی به فرهنگ های ادبی مراجعه می کنیم در می یابیم که بیمه واژه هندی است و از «بیما» به معنای ضمانت گرفته شده است بطور مثال در فرهنگ معین، لغت بیمه برگرفته از زبان اردو و هندی به معنای ضمانت  آمده است. وی در مقام تعریف می نویسد که بیمه « عملی است که اشخاص با پرداخت وجهی، قراردادی منعقد کنند که در صورتی که موضوع بیمه به نحوی از انحاء در مخاطره افتد، شرکت بیمه از عهدة خسارت بر آید.(محمد معین، ،فرهنگ فارسی معین، یک جلد، چاپ اول، تهران، فرهنگ نما،1387،ص236).
 از سوی دیگر، دهخدا در معنای بیمه چنین می نویسد «بیمه واژه هندی و به معنای ضمانت مخصوص از جان ومال که در تمدن جدید رواج یافته است(علی اکبر دهخدا، لغت نامه دهخدا، ،جلد سوم، انتشارات دانشگاه تهران ،ص5488.).
یاد آوری این نکته ضروری است که در زبان عربی واژه به جای کلمه بیمه واژه تأمین به کار می رود.
تأمین در لغت مصدر از ریشه (ادو) به معنای گزاردن، پرداخت،اداکردن و رسانیدن است.در فقه و حقوق بهپرداخت حقی به نفع دیگری که بر عهده متعهد باشد، تأمین گویند. [1]

بنددوم:تعریف اصطلاحی عقد بیمه
گفتار  اول: تعریفعقد بیمه از دیدگاه دکترین
اصطلاح بیمه را از دو دیدگاه فردی و اجتماعی می توان چنین تعریف کرد:
1-    «از دیدگاه شخصی، بیمه ابزاری اقتصادی است که به وسیله­ی آن فرد می تواند یک هزینه کوچک قطعی (یعنی، حق بیمه) را جایگزین خسارت مالی بزرگ ونامعلومی (خسارت که فرد در مقابل آن بیمه شده است) کند که در صورت نبود بیمه خود فرد باید هزینه آن را بپردازد.:».
2-    «از دیدگاه جامعه، بیمه ابزاری اقتصادی برای کاهش و جذف ریسک است ک تعداد کافی از ریسک های مشابه در یک گروه را با هدف قابل پیش بینی نمودن خسارات برای کل گروه با یکدیگر ترکیب می­نماید». «بیمه عقدی است میان بیمه کننده و بیمه شونده که طور کتبی صورت گرفته و به موجب آن بیمه کننده در مقابل اخذ حق البیمۀ معین، جبران خسارۀ طرف مقابل را متعهد می گردد.[2]
قابل یاد آوری است بیمه نه از خسارات جلوگیری می کند و نه  هزینه خسارات را در اقتصاد جامعه کاهش می دهد بلکه نتیجه معکوسی دارد زیرا افراد ممکن است به قصد فریف و تقلب به منظور گرفتن خسارات از شرکت بیمه نماید و یا دقت و تلاش کمتری به خرج دهد. علوه آز آن مخارج اضافی و قطعی همچون هزینه های ادری و پرسنلی دارد.
همچنان دکتر ایرج بابائی چنین تعریف می کند: «بیمه عملیاتی است که درآن بیمه گر افرادی (بیمه گذاران) را که در معرض حادثه و ریسک خاصی قرار دارند، سازماندهی می کند و از محل مبالغی که از جمع حق بیمه های دریافتی فراهم شده از بیمه گذارانی که این حادثه عملاً برای آنها تحقق می یابد رفع خسارت می نماید.»[3]
حقوق دانان افغانستان تعریف خاص و جداگانه از عقد بیمه ارائه ندادند.
  «برای بیشتر مردم بیمه کاربردی ترین و قابل اطمینان ترین روش رویا رویی با ریسک (خطر) است که در آن با پرداخت مبلغ مشخص (حق بیمه) از ظرف بیمه گزار، (متعهد، بیمه کننده) طرف دوم یعنی شرکت بیمه متعهد می شود که غرامت طرف اول را برای خسارت مشخصی که امکان روی دادن آن وجود دارد، تا سقف معینی (به اندازۀ سرمایه بیمه) بپردازد.»[4]
و یا هم در تعریف حقوقی بیمه گفته اند: «بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می کند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت بروز یا وقوع حادثه، خسارت وارد بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپر دازد. متعهد را بیمه گر، طرف تعهد را بیمه گذار، وجهی را که بیمه گذار به بیمه گر می پردازد حق بیمه و آنچه را که بیمه می شود موضوع بیمه می نامند».[5]
در تعریف دیگر، بیمه به عمل اطلاق شده است که شخص هرگونه خطر، زیان و خسارتی را که ممکن است به جان یا مال او وارد شود با پرداخت معینی به عهده شرکت ها یا بنگاه های مخصوص این کار بگذارد که هرگاه آن خطر یا خسارت به او رسید، بیمه کننده غرامت اورا بدهد.[6]
گفتار  دوم: تعریف قانونی عقد بیمه
قانون بیمه ایران عقد بیمه را در ماده یک مصوب سال 1316 چنین تعریف می نماید: «بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد میکند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه، خسارت وارد بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد. متعهد را بیمه­گر طرف تعهد را بیمه­گذار، وجهی را که بیمه گذار به بیمه­گر می پردازد حق بیمه و آنچه را که بیمه می شود موضوع بیمه نامند.».
این تعریف صرفا حقوقی و قراردادی تنها بیان کننده تعهدات طرفین عقد بوده و ماهیت عقد بیمه را روشن نمی کند و توجیهی صرفا حقوقی است.[7]
قانون بیمه افغانستانعقد بیمه را در ماده 1644 مصوب سال 1387 چنین بیان می دارد:« بیمه، عقدیست که به موجب آن بیمه کننده به تأدیه یک مقدار پول یا عاید مرتب و یا به تعویض مالی دیگر در حالت وقوع حادثه یا خطریکه در مقاوله تعیین گردیده، به بیمه شونده یا شخصی که بیمه به نفع وی شرط شده، در بدل مبلغی که یکبارگی یا به اقساط می پردازد،تعهد می نماید.»
و همچنین بند 1 ماده 3 در تعریف بیمه مقرر می دارد: «بیمه عقدی است که میان بیمه کننده و بیمه شونده که طور کتبی صورت گرفته و به موجب  آن بیمه کننده در مقابل اخذ حق بیمه معین جبران خساره طرف مقابل را متعهد می گرردد.» این تعریف خالی از اشکال نیست و ایراداتی برآن وارد می باشد مهم ترین ایراد این است که تعاریفی فوق شامل بیمه عمر در زمان حیات نمی شود. زیرا ممکن است شخص دو نوع بیمه عمر شود، یکی اینکه مبلغی می پردازد تا در صورت فوت وجهی به وراث یا شخصی که معین می کند پرداخت گردد، نوع دیگر  اینکه مبلغی را به اقساط وبه مدت معین مثلاً ده سال می پردازد تا اگر در خلال ده سال فوت کند مبلغ مورد تعهد را بیمه گر به ورثه یاشخصی که بیمه گزار تعیین می کند پرداخت نماید. ولی اگر بعد از ده سال بیمه گزار فوت نکرد شخصاً مورد تعهد بیمه گر را که اصطلاحاً سرمایه عمر می گویند دریافت دارد با این توضیح که در تعاریف، پرداخت خسارت را موکول به وقوع یا بروز خطر نموده است، با توجه به اینکه برای کسی که در مثال فوق در مدت ده سال فوت نکرده است، حادثه ای پیش نیامده است؛ لذا مورد مثال نمی تواند از مصادیق ماده 1644 قانون مدنی باشد. ولی با این وجود، در این مورد حقوق دانان این گونه پاسخ داده اند که انقضای مدت نیز خودش حادثه است بنابراین، تعاریفی که در قانون بیمه افغانستان آمده است می توان با اندکی مسامحه پذیرفت که مورد فوق را نیز شامل می شود. بنابر این، با در نظر داشت این تعریف، بیمه گر هنگامی تعهد به جبران خسارت یا پرداخت وجه می کند که حادثه و یا خطری که مورد تعهد است برای طرف مقابل که بیمه گذار نامیده می شود تحقق یافته باشد.

فصل دوم: قواعد عمومی عقد بیمه

بند اول: وجود موضوع عقد بیمه

موضوعع عقد بیمه مطابق قواعد عمومی حقوق تعهدات باید امری واقعی باشد؛ بنابراین مال موضوع بیمه وجود داشته باشد تا در صورت وقوع خسارت پوشش بیمه قرار گیرد و اگر در صورت که مال موضوع بیمه وجود نداشته باشد یا قبل از انعقاد قرارداد بیمه بر اثر حادثه تلف شده یا خطری که برای آن بیمه به عمل آمده قبل از عقد قرارداد واقع شده باشد یا اتفاق موضوع بیمه تحقق یافته است (حتی اگر بیمه گذار نیز از این امر آگاه نباشد) عقد بیمه باطل خواهد بود قانون بیمه ایران در ماده 18 به این نکته اشاره نموده مقرر می دارد:
«هرگاه معلوم شود خطری که برای آن بیمه به عمل آمده قبل از عقد قرارداد واقع شده بوده است قرارداد بیمه باطل و بی اثر خواهد بود در این صورت اگر بیمه­گر وجهی از بیمه­گذار گرفته باشد عشر از مبلغ مزبور را به عنوان مخارج کسر و بقیه را باید به بیمه­گذار مسترد دارد.»
همچنان در حقوق افغانستان وجود موضوع عقد «معقود علیه» یکی از شرایط عقد بوده بنابراین قبل از انعقاد قرارداد بیمه موضوع بیمه مطابق قواعد عمومی،وجود داشته باشد. بند 2 ماده 501 قانون مدنی چین بیان می کند: «شرط انعقاد عقد عبارت است از وجود عاقدین، الفاظ مخصوص عقد و موضوعی که عقد بر آن وارد می گردد».
بند دوم: موضوع عقد بیمه مشروع و موافق با نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد
ریسک موضوع عقد بیمه باید مشروع باشد و تأمین ریسک توسط بیمه­گر نیز با نظم عمومی و اخلاق حسنه تعارض نداشته باشد. بدین نحو خساراتی که ممکن است از فعالیتهای نامشروع (مثل قاچاق یا نگهداری غیر قانونی اموال) متوجه افراد شود قابلیت بیمه را نخواهد داشت بر همین اساس اعمالی را که مطابق قانون جرم محسوب می شوند نمی توان تحت پوشش بیمه قرار داد و بیمه­گر را متعهد به پرداخت مجازاتهای نقدی تعیین شده یا دفاع از اعمال مجرمانه نمود.حقوق افغانستان در بند 2 ماده 502 حقوق مدنی در آن اشاره نموده چنین تصریح می نماید: «شرط عقد عبارت است از اهلیت عاقدین، قابلیت معقود علیه برای حکم عقد، مفدیت و عدم مخالفت آن با نظام و آداب عامه.» و ایضا در بند 2 ماده 1644 قانون مدنی افغانستان مصوب سال 1368 مقرر میدارد: «احکام این فصل (عقد بیمه) تا جایکه با احکام قانون خاص مقایرت نداشته باشد تطبیق می شود.»
و همچنان در حقوق ایران موضوع عقد بیمه علاوه بر اینکه مخالف مقررات خاص نباشد و مخالف قوانین و مقررات عمومی نیز نباشد لذا؛ در ماده 215 حقوق مدنی بیان می دارد: «مورد معالمه باید مالیت داشته و متضمن منفعت عقلائی مشروع باشد.»
بند سوم: بیمه نامه
یکی از شرایط عقد بیمه آن است که شرکتهای بیمه «بیمه­گر» دارای سند کتبی  استاندارد مطابق با قوانین بیمه باشند که آن سند در قانون به نام بیمه نامه یاد می گردد. ماده 2 قانون بیمه ایران به این نکته اشاره می کند: «عقد بیمه و شرایط آن باید به موجب سند کتبی باشد و سند مزبور موسوم به بیمه نامه خوهد بود.» و همچنان محتویات این سند را قانون تعیین می کند. قانون بیمه ایران در ماده 3 چنین تصریح میکند: «در بیمه نامه باید امور ذیل به طور صریح قید شود:
1-    تاریخ انعقاد قرارداد؛
2-    اسم بیمه­گر و بیمه­گذار؛
3-    موضوع بیمه؛
4-    حادثه یا خطری که عقد بیمه به مناسبت آن به عمل آمده است؛
5-    ابتدا و انتهای بیمه؛
6-    حق بیمه؛
7-    میزان تعهد بیمه­گر در صورت وقوع حادثه.
وهمچنان قانون بیمه افغانستان در بند 8 ماده 3 تصریح نموده چنین بیان می کند: «بیمه نامه سند حقوقی است که از طرف بیمه کننده بعد از قرارداد بیمه به بیمه­شونده تسلیم داده می شود.» اما در مورد محتویات آن ساکت است.

بند چهارم: موضوع بیمه
موضوع بیمه زمینه و تنوع و بسیاری دارد و ریسکهای بسیاری را تحت پوشش قرار می دهد به نحوی که امروزه کمتر خطر و تهدیدی را می توان یافت که از شمول بیمه خارج باشد ولی علی رغم تنوع بسیار قراردادهای بیمه در چند مقوله  تقسیم بندی کلی قرار می گیرند:
الف: بیمه اشخاص
منظور از بیمه اشخاص  تمامیت جسمانی بیمه گذار است که شامل زندگی، مرگ، خسارات جانی، بیماری و زایمان می گردد در صورت تحقق هر یک از خطرات موضوع بیمه بیمه گر موظف است مبلغ مشخصی را که در قرارداد تعیین شده، فارغ از میزان خسارت یا آنچه در نظام حقوقی معادل جبران خسارت وارده لحاظ شده، به ذی نفع بیمه پرداخت نماید تعیین مبلغ قابل پرداخت عمدتا توسط بیمه گذار صورت می گیرد. به همین دلیل برخی به جای بیمه اشخاص اصطلاح بیمه سرمایه را در این باره به کاررده اند.[8] قانون بیمه ایران در آن صراحت دارد که بیمه گر مکلف است در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر بیمه گذار را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد.[9]قانون بیمه افغانستان در بند 7 ماده 4 چنین بیان می کنند: «موضوع بیمه: حیاط انسان و حیوان که در معروض به مرگ یا معلولیت گردیده یا اشیا، اجناس و ملکیت های مشتری است که مواجه به آسیب و خساره می شود». طبق این قانون در طول حیاط و زندگی انسان و حیوان خسارات که به بیمه گذار «بیمه شونده» وارد می گردد بیمه گر «بیمه کننده» مکلف است آن را به بیمه گذار پرداخت نماید.
ب: بیمه اموال
در بیمه اموال، موضوع تعهد بیمه­گر، جبران خسارات وارد به شی است. بیمه اموال قدیمی­ترین انواع بیمه است و آن­چنان که در تاریخچه بیمه ملاحظه شد شروع بیمه با بیمه­های در یایی بوده و تحول آن  در قرون هفده و هجده میلادی نیز در مورد بیمه­های حوادث و آتش­سوزی یعنی رشته­های عمده بیمه اموال بوده ست. هدف از بیمه اموال جبران خساراتی است که بیمه گذار مستقیما از لطمه به اموال و دارایی خود تحمل می نماید از آنجا که این بیمه ریسکهای بسیاری را که متوجه اموال مختلف بیمه گذار است تحت پوشش قرار می دهد تنوع و گسترش بسیار یافته است. بیمه بدنه اتومبیل، قطار، هواپیما و کشتی، بیمه حمل و نقل کالا، بیمه آتش سوزی و بلایای طبیعی و همچنین تمام خسارات متوجه اموال مانند دزدی، تگرگ، خرابی ماشین آلات، خرابی ناشی از ترکیدگی لوله و آب و ... تحت شمول بیمه خسارات قرار می گیرند[10]. قانون بیمه افغانستان در بند 7 ماده 3 چنین اشاره می نماید: «موضوع بیمه... اشیا،[11] اجناس[12] و ملکیت های مشتری است که مواجه به آسیب و خساره می شود.» و همچنان قانون بیمه ایران مقرر داشته و بیان میدارد: «موضوع بیمه ممکن است مال باشد اعم از عین یا منفعت یا هر حق مالی یا هر نوع مسؤولیت حقوقی... .»
لذا بنابر اطلاق مواد قوانین هر دو کشور موضوع بیمه اموال و اشیا اعم از عین یا منفعت یا حق مالیو هر چیزی که برای بیمه گذار منفعت داشته باشد، می باشد.
ج: بیمه مسئولیت
بیمه مسئولیت بیمه ای است که مسئولیت مدنی بیمه گذار را در قبال اشخاص ثالث پوشش می دهد در واقع این بیمه بدهی ای را که در پی ایراد خسارت به غیر بر دوش بیمه گذار گذاشته شده تأمین می نماید در این مورد بیمه کاهش دارایی را که از ایجاد دین حاصل شده جبران می کند به همین دلیل به بیمه مسئولیت بیمه بدهی یا بیمه دارایی منفی نیز اطلاق کرده اند. در بیمه مسؤلیت سه طرف درگیر مسائل بسیاری دارد از آن جمله است بیمه مسئولیت اتومبیل «بیمه شخص ثالث» هواپیما و کشتی، بیمه مسئولیت به طورکلی و بیمه مسئولیت متصدی حمل نقل و بیمه مسئولیت کارفرما.[13] قانون بیمه ایران در ماده 4 در آن نکته اشاره نموده چنین بیان می دارد: «... یا هر نوع مسؤولیت حقوقی مشروط بر این که بیمه گذار نسبت به بقای آنچه بیمه میدهد ذی نفع باشد...» و همچنان قانون بیمه افغانستان  از بند 4 تا بند 9 ماده 4 بیان داشته مقرر می دارد: «بیمه در برابر حوادث و خطرات آتی صورت می گیرد:
1-      تصادم وسایط نقلیه و حوادث ناشی از سیرآنها و خطراط شخص ثالث؛
2-      حوادث و خطراط ناشی از کار در مؤسسات صنعتی، ساختمانی، خدماتی و امثال آن؛
3-      سرقت پول نقد و اتلاف آن حین انتقال؛
4-      حوادث و خطراط ناشی از جنگ، تظاهرات و اعتصابات و اغتشاش؛
5-      بیمه مسافرت های زمینی، هوایی و بحری و حوادث و خطرات ناشی از آن؛
6-      سایر حوادث و خطراتی که در آینده ضرورت بیمه نمودن آنها، احساس گردد.
بند پنجم: اوصاف عقد بیمه
گفتار اول: احتمالی بودن: نخستین اوصاف عقد بیمه ریسک یعنی خطر احتمالی است که بیمه گر، تعهد می کند در صورت وقوع و بروزحادثه ای غیر قابل پیش بینی  شده خسارت وارده بر بیمه گذار را جبران نماید. مواد 1 قانون بیمه ایران و نیز بند 1 مواد3 قانون بیمه افغانستان، در آن اشاره دارند.
گفتار دوم: رضایی بودن: یکی دیگر از ویژگی های عقد بیمه رضایی بودن آن است که با توافق دو طرف تحقق می یابد. با توجه بر اینکه قرارداد بیمه بر اساس حسن نیت و اعتماد متقابل بیمه گذار و بیمه گر استوار است لذا رضای بیمه گر با تمام و کمال وجود داشته باشد و از عیب ونقص خالی. در قانون بیمه ایران معلول بودن رضای بیمه گر و اشتباه او در مواد 11، 12 و 13 پیش بینی شده است. و همچنان از بند 2 مواد 6 قانون بیمه افغانستان  استنباط می گردد که بیمه گر به منظور حصول رضای تمام و کمال و عاری بودن موضوع بیمه از عیب و نقص ابنابراین تشریفات خاص، مانند آنچه که در فروش املاک غیر منقول ویا عقد نکاح موجود است را ندارد و بر وفق ماده 509 قانون مدنی افغانستان هرگونه لفظ،فعل و اشاره را که مبین قصد ورضا طرفین باشد برای ابراز اراده کافی دانسته است.
گفتار سوم: کتبی بودن: یکی دیگر از اوصاف عقد بیمه کتبی بودن آن است. چنانچه در بند سوم بیمه نامه در آن اشاره شد که شرکتهای بیمه «بیمه­گر»  دارای سند کتبی  استاندارد مطابق با قوانین بیمه باشند که آن سند در قانون به نام بیمه نامه یاد می گردد. در مواد 2 قانون ایران و نیز در بند 8 مواد 3 قانون افغانستان تذکر یافته است.
گفتار سوم: معوض بودن: بیمه عقدیست معوض. پرداخت حق بیمه، در عوض جبران خسارتی است که بیمه گر در صورت وقوع حادثه برعهده گرفته است. بنابر این هیچ یک از طرفین عقد، قصد هبه به یکدیگر را ندارند و هر یک متعهد به ایفای تعهدات خویش می باشند. بنابر این، عقد بیمه مبتنی بر دوتعهد متقابل است یکی پرداخت حق بیمه که تعهد منجز است و باید بدون قید وشرط از سوی بیمه گذار انجام شود. دیگری تعهد معلق بیمه گر است که ایفای آن مشروط به وقوع حادثه است.
قانون بیمه ایران در ماده 1 در این نکته اشاره نموده مقرر می دارد: «بیمه عقدی است که  به موجب آن یک طرف تعهد میکند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه، خسارت وارد بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد. متعهد را بیمه­گر طرف تعهد را بیمه­گذار، وجهی را که بیمه گذار به بیمه­گر می پردازد حق بیمه و آنچه را که بیمه می شود موضوع بیمه نامند.».
و همچنین قانون بیمه افغانستان در بند 1 ماده 3 مقرر می دارد: «بیمه عقدی است که میان بیمه کننده و بیمه شونده که طور کتبی صورت گرفته و به موجب  آن بیمه کننده در مقابل اخذ حق بیمه معین جبران خساره طرف مقابل را متعهد می گرردد.»
روشن است که در حقوق هر دو کشور عقدی، کتبی، عهدی و معوض بودن قرارداد بیمه از اوصاف و ویژگی های بارز به شمار می آید لذا؛ در مواد مزبور تصریح گردیده است.
گفتار چهارم: الحاقی بودن: در قرارداد بیمه کلیه شرایط و آثار عقد از سوی بیمه گر تعیین شده است وبیمه گذار در مورد مفاد قرارداد بیمه نمی تواند اظهار نظر کند بنابر این، عقد بیمه عقدی اضطراری است که به بیمه گذار تحمیل می شود واین امر منوط به رضایت بیمه گذار است که با امضای قرارداد بیمه، تأیید می شود.

نتیجه
آنچه که حاصل آمد از این تحقیق آن است که قرارداد بیمه طبق قرارداد عمومی قصد و رضا و ابراز و عملی نمودن آن بر روی برگه و کاغذ و وجود طرفین و اهلیت آنها، وجود و معین بودن موضوع و مقبولیت آن شرط تحقق قرارداد بیمه می باشد و همچنان احتمالی بودن ریسک نیز در قوانین هم در قانون مدنی و هم در قانون بیمه­ی هر دو کشور شرط می باشد.

منبع ومأخذ
1-       ایرج، بابائی، حقوق بیمه، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، 1386.
2-       علی اکبر، دهخدا، لغت نامه چ 2، 1377، موسسه انتشارات دهخدا/ دانشگاه تهران، ج10، ص14634. 2- مترجم: ساه، احمد، فرهنگ بزرگ جامعنوین، چ23، 1377،.
3-       غدیر ،مهدوی - فاطمه، نصیری، اصول و مبانی نظری بیمه، ج1.
4-       حسن، عمید، فرهنگ فارسی عمید، تهرن: امیر کبیر، سال 1387، چ 36،
5-       قانون بیمه افغانستان
6-       قانون بیمه ایران
7-       قانون مدنی افغانستان
8-       قانون مدنی ایران
9-       محمد، معین، فرهنگ فارسی، چ 20، 1382، سپهر/تهران، ج1.
10-   مصعود، انصاری- طاهری، محمد علی، دانشنامه حقوق خصوصی، جنگل – جاودانه، چ اول، 1388.
[1]. انصاری، مصعود، طاهری، محمد علی، دانشنامه حقوق خصوصی، ج اول، ص 608.
[2]. مهدوی،غدیر -نصیری، فاطمه، اصول و مبانی نظری بیمه، ج1، ص24
[3]. بابائی، ایرج، ص 20.
[4]. همان.
[5]. ایرج، بابائی، حقوق بیمه، ص19
[6]. عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ص299.
[7]. ر، ک، ایرج، بابائی، ص 20.
[8]. بابائی، ایرج، حقوق بیمه، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، ص 26.
[9]. ماده 1 قانون بیمه ایران.
[10]. همان، ص25.
[11]. شیء درلغت به کسرشین به معنای چیزو جمع آن اشیاء است و در فقه به موجود ثابت که هست آن در خارج محقق باشد شیء گویند.  در فقه و حقوق دو مفهوم دارد 1)مفهوم عام که به این معنا به هر آن چیزی که وجود داشته باشد شیء گویند. 2) به آنچه که مالیت داشته باشد شی گویند. انصاری، مسعود، طاهری، محمد علی،  دانش نامه حقوق خصوصی، تهران: جنگل/جاودانه، چ3، 1388، ج2، ص1194. در لغت نامه اشیا جمع شیء به معنای چیز  و هر موجودی آمده است و چیز از نظر  علی اکبر دهخدا در مقابل شخص و لاشیء اطلاق می ردد: 1- دهخدا، علی اکبر، لغت نامه چ 2، 1377، موسسه انتشارات دهخدا/ دانشگاه تهران، ج10، ص14634. 2- مترجم: ساه، احمد، فرهنگ بزرگ جامعنوین، چ23، 1377، اسلام، ص1014.
[12]. در فرهنگ لغت اجناس جمع جنس به معنای قسم ها،  نوعها، گونه­ها، کالاها و متاعها می باشد. معین، محمد، فرهنگ فارسی، چ 20، 1382، سپهر/تهران، ج1، ص151.
[13]. بابائی، ایرج، پیشین، ص26.